οι άνθρωποι της βιοδυναμικής καλλιέργειας

Ήταν, πρόσφατα, σε μια συνέντευξη για τη Βιοδυναμική καλλιέργεια, που άκουσα την ερώτηση: ποια είναι η διαφορά μεταξύ της βιολογικής καλλιέργειας και της βιοδυναμικής. Απάντησα χωρίς να είμαι ο ίδιος επαγγελματίας καλλιεργητής.

Την κύρια διαφορά δεν την κάνει η αποφυγή κάθε είδους χημικού παρασκευάσματος, όπως ο χαλκός, ή το θειάφι, που ούτε αυτά χρησιμοποιούνται στην βιοδυναμική καλλιέργεια. Τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα δυο είδη καλλιέργειας την κάνει η διαφορετική νοοτροπία του καλλιεργητή και η διαφορετική του πρόθεση με την οποίαν κυκλοφορεί ανάμεσα στα «ζωντανά» του.

Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης και επικοινωνίας του καλλιεργητή με τα πολυετή ή τα εποχιακά όντα του φυτικού κόσμου του κτήματός του, ο σεβασμός όλων των μορφών και όλων των βασιλείων που συνυπάρχουν στο κτήμα του, που σημαίνει φροντίδα εξασφάλισης της ισορροπίας ανάμεσά τους  (αναφέρομαι στο δεύτερο Αξίωμα της Permaculture), αντί της πολεμικής διάθεσης να εξοντώσουμε τα βλαβερά(!)  και, επίσης ,η δυνατότητα επικοινωνίας και συνεννόησης με αυτά τα όντα.

Και αναφέρθηκα στη συμφωνία του Νίκου της Τεγέας με τα πουλιά, ώστε να μοιράζονται αναλογικά τον καρπό των δέντρων του, στον εμφανή φόβο τα μηλιάς εξαιτίας της απειλής της Χρυσούλας στην Εύβοια, στην αρμονία από το πάντρεμα της αγριοτριανταφυλλιάς με την γκορτσιά, στα ευχαριστήρια μηνύματα δέντρων, ανταπόκριση στη φροντίδα μας και τόσα άλλα παραδείγματα, ικανά να κινήσουν το ενδιαφέρον όχι μόνο καλλιεργητών, αλλά και κάθε ανοιχτόμυαλου επιστήμονα.

Περνάμε Άγιες Μέρες, μέχρι τα Φώτα. Τούτες τις Νύχτες η επικοινωνία μας με την πνευματική φύση των όντων του φυτικού κόσμου είναι πιο εύκολη. Προσφέρεται στον άνθρωπο η δυνατότητα, να αποκαταστήσει και πάλι τη χαμένη από το μακρινό παρελθόν άμεση σχέση που είχε με τον Πνευματικό κόσμο.

Περιγράφω τη σχετική εμεπιρία, όπως τη βίωσα στον Αστικό Αγρό Χαλανδρίου μια τέτοια νύχτα.

Χθες τους ξαναβρήκα. Ήμασταν, πια, γνωστοί∙ τους είχα συναντήσει λίγες μέρες πριν.

Όλα ξεκίνησαν με προτροπή του Μάριου.

-          Πρέπει να «ανοιχτούμε», μου είπε. Αφού αυτοί έρχονται με καλές διαθέσεις, πρέπει και εμείς να μιλήσουμε μαζί τους.

-          Δεν τους γνωρίζω, αντέτεινα.

-          Θα φροντίσω να σου φέρω κάποιες προσκλήσεις, απάντησε χαμογελώντας και πήγαινε δες τους. Εξάλλου είναι κοινό το συμφέρον.

Λίγες μέρες αργότερα έφερε τις προσκλήσεις και στις 12 του μηνός έκανα την πρώτη επαφή μαζί τους.

Είχε πια σκοτεινιάσει για τα καλά και το κρύο ήταν αρκετό. Τα λιγοστά φώτα του δρόμου στην πρώτη μας επαφή επέτρεψαν να διακρίνω αχνά στο βάθος να έρχονται ένας-ένας.

Πέρασα την πόρτα του Αγρού. Ήταν εκεί πριν από μένα και περίμεναν. Ήταν, θα έλεγα, η επίσημη συνάντησή μας.

-          Κατεβήκαμε όλοι, μου είπε ο συντονιστής τους και περιμένουμε το δικό σας «άνοιγμα».

Τους καλωσόρισα και άρχισα να περιγράφω με όποιες λέξεις γνώριζα το άνοιγμα της δικής μας καρδιάς.

Μιλάγαμε και τους κοίταγα έναν-έναν. Άλλοι γνωστοί από τα παλιά, άλλοι νιόφερτοι.

-          Τέτοιες μέρες κατεβαίνουμε κάθε χρόνο, μου είπαν.

-          Σαν τους καλικάντζαρους, μου ήρθε να πω. Γέλασαν σαν να άκουσαν τη σκέψη μου.

-          Μόνο που οι καλικάντζαροι ανεβαίνουν από τα υποχθόνια χωριά τους, ενώ εμείς κατεβαίνουμε από τα αιθερικά ψηλώματα για να δούμε από κοντά τα παιδιά μας. Πού και πού συναντούμε και κάποιον δικό σας και πιάνουμε κουβέντα. Αλλά τούτα τα χρόνια περπατάτε με κλειστές τις καρδιές σας. Καχύποπτοι και φοβισμένοι στο γένος σας. Πού να σηκώσετε τα μάτια σας στις τάξεις των αδελφών σας. Γιατί αδελφοί σας λογιζόμαστε· οι αδελφοί της άλλης πλευράς! Έρχεστε κατά τις ανάγκες σας, φυτεύετε νέες υπάρξεις, κάποτε τις φροντίζετε, κάποτε όχι και μετά τις παίρνετε μαζί σας σ’ ένα αέναο ταξίδι: φυτό, άνθρωπος, γη και πάλι φυτό, άνθρωπος, γη.

-          Σας ενοχλεί που δίνουμε κάποτε τέλος στη ζωή των παιδιών σας;

-          Τίποτε δε μας ενοχλεί. Όλα ρέουν μέσα στο σχέδιο του Δημιουργού. Ούτε το σχέδιό Του μπορούμε να αλλάξουμε, ούτε τους νόμους Του. Εξάλλου εμείς δεν έχουμε άλλο τρόπο εξέλιξης! Και γιατί, άλλωστε; Ζούμε μέσα στη Χαρά και στην Ειρήνη. Εσείς μέσα από την ανταρσία σας αδιαφορήσατε για το Σχέδιο, αδιαφορήσατε για τους Νόμους. Πού είναι όμως η χαρά σας, πού είναι η ειρήνη ανάμεσά σας;

Άπλωσα τη ματιά και το μήνυμα το δικό μας από τις κορφές της αμυγδαλιάς, στο στέρεο πάτημα της χαρουπιάς και αισθάνθηκα την τελετουργική σοβαρότητα του κυπαρισσιού. Οι συκιές, οι ροδιές και οι νεραντζιές άκουγαν παράμερα τη συνομιλία μας. Οι τσικουδιές στον κύκλο με τις λεβάντες σιωπούσαν. Κοίταξα τις φραουλιές. Ακουμπούσαν τα χέρια τους στο χώμα και άκουγαν σιωπηλές, ενώ πιο κει τα μαρούλια προσπαθούσαν να τεντωθούν για να βλέπουν καλύτερα πάνω από τις αγκινάρες με τα αγκαθωτά φύλλα τους. Τράβηξε την προσοχή μου ένας στροβιλιστός χορός από λικνιζόμενες σιλουέτες πάνω από τη σπείρα των αρωματικών και ζεστάθηκε η καρδιά μου.

Προχωρούσα προσέχοντας τα βήματά μου ανάμεσα στην πυκνή πρασινάδα του ορνιθόγαλου που την Άνοιξη θα αποκάλυπτε το κατάλευκο πρόσωπό του και θα μας καλούσε με το λεπτό του άρωμα.

Ένα πλήθος από λεπτές φωτεινές γραμμούλες με ένα ασταμάτητο κυματισμό είχε γεμίσει από πάνω ως κάτω τον αγρό και πλαισίωνε τον κύκλο της συνάντησής μας. Άπειρες ασημένιες και χρυσοκίτρινες χορδές. Σαν φωτεινοί ομφάλιοι λώροι ανάμεσα στις μάνες και στα παιδιά, σκέφτηκα και ταράχτηκα στη σκέψη της βάρβαρης, όταν έρχεται η ώρα της διακοπής τους χωρίς ούτε ένα απλό ψιθύρισμα «συγνώμης».

Το μήνυμα είχε φτάσει σε όλες τις ψυχές του Αγρού. Και όλοι είχαμε γίνει ένα.

Υποκλίθηκα με σεβασμό στην Ομορφιά της Φύσης, έτοιμος να φύγω.

Την τελευταία στιγμή ο συντονιστής τους με ρώτησε:

-          γιατί δεν εξομολογείσαι και την τελευταία σου σκέψη; Γύρισα και είπα με φανερή συγκίνηση:

-          Δεν εξελίσσεστε μόνο εσείς μέσα από τα παιδιά σας, εξελισσόμαστε και εμείς χάρη σε σας! Χαμογέλασε.

-          Αυτό είναι το δεύτερο κοινό μας συμφέρον και η πρόσθετη αιτία της χαράς μας! Θα ξαναϊδωθούμε!

-          Σε λίγες μέρες απάντησα.

Στη διαδρομή της επιστροφής μου ένοιωθα, πως ήθελα να ήμουν ακόμα μαζί τους ανάμεσα στο σκοτάδι και το κρύο της ύλης και στις φωτεινές και ζεστές παρουσίες τους.  

Θυμήθηκα τον Μεγάλο τους Πατέρα.

«Κύριε των Δυνάμεων μεθ’ ημών γενού. Άλλον, γαρ, εκτός Σου βοηθόν εν θλίψεσιν ουκ έχομεν…..».

Ευτυχώς σε λίγα λεπτά έμαθα, πως ο Μάριος είχε κιόλας πάει κοντά τους, για να ετοιμάσει μέσα στη Γη το επόμενο μήνυμα.

Το αφιερώνω στον Μανώλη, στη Βαρβάρα και στον Δημήτρη, τους άξιους και με τόσες δυνατότητες βιοδυναμικούς καλλιεργητές, που, μέχρι τώρα, γνώρισα στη Δράμα. Παράδειγμα και οι τρείς σε όσους αναρωτιούνται ακόμα, για τη «νοοτροπία» των καλλιεργητών της Βιοδυναμικής. Άπλωμα ψυχής, πίστη στην υπεραισθητή πραγματικότητα, που ακόμα για τους πολλούς δεν γίνεται αντιληπτή από τις ατελείς φυσικές αισθήσεις μας. Ερευνούν, πειραματίζονται και προπαντός μοιράζονται τις παρατηρήσεις τους, την εμπειρία τους χωρίς να την κρύβουν επίζηλα από τους υπόλοιπους καλλιεργητές της Γης.

πιο κοντά στις μνήμες αληθινού πολιτισμού

Είναι μόλις δυο μήνες, που μετ-εγκατασταθήκαμε οικογενειακώς στη Δράμα και τυχαίνει να είναι και η πρώτη περίοδος στη ζωή μου που δεν είμαι, πια, απλά περαστικός από την περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης.

Ένα από τα πρώτα που τράβηξε την προσοχή μου στην ευρύτερη περιοχή είναι η συχνή συνάντηση του ονόματος του Ορφέα. Ήξερα, ότι η Θράκη δέχεται, πως ο μεγάλος αυτός Δάσκαλος ήταν θράξ. Και για μένα που διατηρώ μια ιδιαίτερη και ευαίσθητη σχέση με ότι αφορά αυτόν τον Μύστη της αρχαιότητας η συχνή αναφορά του ονόματος του Ορφέα με συγκίνησε.

Κάποτε ξενάγησα κάποιους Γάλλους στο Δίον, εκεί, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη μαζί με τις υπάρχουσες από τα αρχαία χρόνια αναφορές εντόπισαν την περιοχή που δίδαξε και τάφηκε ο Ορφέας· υπώρειες του Ολύμπου – Λείβηθρα. Οι επισκέπτες αυτοί δημοσίευσαν σε ένα έντυπο της πατρίδας τους τις βασικές σημειώσεις τους από την ξενάγηση, δείχνοντας έτσι, πόσο έντονα είχε επηρεαστεί όλος ο δυτικός κόσμος από το πέρασμα αυτού του μεγάλου Δασκάλου κατά την 3^η προς 4^η περίοδο πολιτισμού της Άρειας βασικής φυλής.

Ήταν και ο Ορφέας μεταξύ των προδρόμων του Χριστού!

Σκέφτομαι, πόσο σε τούτη την εποχή μας, στην οποίαν καθοδηγείται ακόμα ο άνθρωπος από τη Λογική του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου, που κρίνει, επιλέγει και αποφασίζει με το μέτρο της ποσότητας, πόσο χρειάζεται τέτοιους δασκάλους, για να ανοίξουν και πάλι το δρόμο της πνευματικής εξέλιξης μέσω της ευαισθησίας της Καρδιάς και της εσωτερικής λογικής του δεξιού ημισφαιρίου. Ώστε να ελπίζει η ανθρωπότητα, ότι σύντομα θα ημερέψουν τα «άγρια ζώα» του πλουτισμού και της εκμετάλλευσης του ατόμου και θα αντικατασταθούν από τη βίωση της ποιότητας και της αμοιβαιότητας.

Τούτες τις μέρες περνούμε τη δεύτερη μεγάλη δοκιμασία-ευκαιρία για τους Έλληνες. Η πρώτη μας ήρθε εδώ και λίγα χρόνια και ονομάστηκε οικονομική κρίση. Ήταν οι συνέπειες μιας μακράς αλόγιστης κυβερνητικής πρακτικής, της οποίας οι πρώτες εγκληματικές ενδείξεις μας γυρίζουν πίσω στην έκτη δεκαετία του προηγούμενου αιώνα. Αυτά τα εγκλήματα προετοίμασαν την εφτάχρονη αναστολή του συντάγματος από τη στρατιωτική χούντα και τους πρόθυμους συνεργάτες της. Και μετά, στην εποχή της λεγόμενης «μεταπολίτευσης» με πρώτο θύμα την παιδεία, η οποία αποκόπτεται από τις πνευματικές της πηγές και αποδομείται, στη συνέχεια, δε, την ηθική πώρωση, με την οποίαν συμπληρώνεται η καταστροφή του ελληνικού πολιτισμού.

Στην πρώτη δοκιμασία, οι Έλληνες αποδείχθηκαν απροετοίμαστοι (ανέτοιμοι), ώστε να την χρησιμοποιήσουν επωφελώς για την απελευθέρωσή τους από την υλιστική θεώρηση της ζωής και τον πνευματικό επ-ανα-προσανατολισμό τους.

Ήδη το έλεος του Δημιουργού έστειλε και το δεύτερο μάθημα. Το κύμα των προσφύγων που κατέκλυσε την Ελλάδα.

Και όσο η δοκιμασία των προσφύγων κρατιέται «μακριά από εμάς» έχει την αξία της ενδιαφέρουσας ειδησεογραφίας.

Αλλά για κάποιους - ευνοημένους από τον Θεό - το δράμα αυτών των συνανθρώπων ήρθε πιο κοντά, σε άμεση σχέση μαζί τους.

Στη Δράμα έχουν εγκατασταθεί 500 πρόσφυγες με πρόβλεψη προσωρινής διαμονής.

Και επειδή το όλο κοινωνικό πρόβλημα αποτελεί για την πολιτική εξουσία κινήσεις στη σκακιέρα αύξησης της πολιτικής και οικονομικής δύναμης, η προσωρινότητα και η χρονική διάρκεια καταυλισμού στα σημερινά κτίρια είναι υπό συζήτηση.

Η αίσθηση που μας παρέχεται, είναι ότι οι κάτοικοι της πόλης μας έχουν αποτελεσματικά κινητοποιηθεί, αλλά ως ατομικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες. Και αυτό δεν φτάνει.

Μάλλον η επίσημη διοίκηση απουσιάζει. Όπως απουσιάζει η σοβαρή δομική συμμετοχή των κρατικών υπηρεσιών στην οργανωμένη αντιμετώπιση των ατομικών αναγκών των προσφύγων. Τα μηνύματα από όλες τις περιοχές το βεβαιώνουν.

Και εγώ, τώρα, κάνω πράξεις «κοινωνικής αριθμητικής». Αν είναι βαρετές προσπεράστε τις λεπτομέρειες. Μείνετε στο συμπέρασμα.

Έχουμε 500 πρόσφυγες σε μια πόλη 45.000 κατοίκων περίπου.

Αυτοί οι 45.000 κάτοικοι αντιστοιχούν σε 22.000 νοικοκυριά.

Από αυτές εξαιρούνται 500 περίπου οικογένειες που έχουν κριθεί άπορες. Μένουν 21.500 οικογένειες που μπορούν να συμμετέχουν στη φιλοξενία των προσφύγων.

Άρα κάθε πρόσφυγας αποτελεί «βάρος» για 43 οικογένειες. Ή αλλιώς: 43 οικογένειες πρέπει να καλύπτουν τα έξοδα ενός πρόσφυγα.

Σκέφτομαι: μια οικογένεια μπορεί κάθε 43 μέρες να καλεί και να φιλοξενεί κάποιες ώρες στο σπίτι της  τον προστατευόμενο πρόσφυγα, ώστε αυτός να ζει τη θαλπωρή της οικογενειακής στέγης (περιβάλλον, θερμοκρασία, μπάνιο, πλύσιμο ρούχων, ανταλλαγή αισθημάτων).

Εάν θα φιλοξενείται για μια μέρα μια ολόκληρη οικογένεια προσφύγων και όχι μόνο ένα άτομο, τότε ο χρόνος της επόμενης φιλοξενίας απομακρύνεται κατά πολύ. Π.χ. εάν η προσφυγική οικογένεια είναι τριμελής, τότε θα φιλοξενείται από κάθε οικογένεια δημοτών μια φορά στους τέσσερις μήνες περίπου. Και ασφαλέστατα το κόστος μειώνεται.

Ο κάθε πρόσφυγας έχει ανάγκες. Η κάλυψή τους σημαίνει έξοδα για τις 43 οικογένειες που έχουν την ευθύνη κάλυψης των αναγκών του, που υπολογίζονται ως εξής:

Εξωτερικός ρουχισμός: 250 το χρόνο

Βαρύτερο ντύσιμο: 250 το χρόνο, εσώρουχα, κάλτσες

Παπούτσια: 150 ευρώ το χρόνο

Τσιγάρα – καφέδες – αναψυκτικά: 100 ευρώ το μήνα Χ12 = 1200

Εισιτήρια εντός πόλεως: 15 ευρώ το μήνα Χ 12 = 180 το χρόνο

Πρωινά: 90 ευρώ το μήνα Χ 12 = 500 το χρόνο

Φαγητό: θα καλύπτεται με τη φιλοξενία κάθε 43 μέρες:5Χ9φορές=45 ευρώ το χρόνο.

Σύνολο: 2575 ευρώ το χρόνο.

Συμπέρασμα: Κάθε οικογένεια, επομένως, χρειάζεται 60 ευρώ το χρόνο για τον φροντιζόμενο, δηλαδή 5 ευρώ το μήνα.

Επεκτείνω κάπως τις σκέψεις μου ανησυχώντας για την πολιτική των κλειστών συνόρων. Επειδή δεν μπορεί να μείνει επ’ αόριστον αυτή η συνθήκη στέγασης των προσφύγων στην καπναποθήκη, πρέπει να εγκατασταθούν σε διαμερίσματα δυάρια ή τριάρια, όπου θα συγκατοικούν δύο οικογένειες (μέσος όρος 6 άτομα).

Ενοίκιο 150-200 ευρώ το μήνα.

Μαζί με τα κοινόχρηστα 300 ευρώ το μήνα.

Θα χρειαστούν για όλους τους πρόσφυγες 83-84 διαμερίσματα.

Άρα θα καλύπτονται τα έξοδα κατοικίας για το κάθε διαμέρισμα από 258 οικογένειες.

Αυτό θα σημαίνει ότι για τη στέγαση θα αντιστοιχεί σε κάθε οικογένεια μια δαπάνη το μήνα του ύψους των 1,5 ευρώ.

Σύνολο δαπανών για κάθε οικογένεια: 1,50 + 5,00 = 6,50 ευρώ το μήνα. Και μια φιλοξενία του συγκεκριμένου πρόσφυγα ή ολόκληρης της οικογένειάς του, όπως είπαμε πιο πριν κάθε 43 μέρες.

Βέβαια, για φιλοξενία σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα υπάρχει το οικονομικό πρόβλημα της λιτής, μεν, αλλά επαρκούς επίπλωσης.

Εδώ θα πρέπει να συντρέξουν και άλλοι παράγοντες. Και ως κυριότερο, ίσως μοναδικό παράγοντα, εννοώ την εκκλησιαστική περιουσία, της οποίας το ιερατείο δεν έχει δώσει μέχρι τώρα δείγματα ουσιαστικής κοινωνικής προσφοράς. 

Συγχρόνως πρέπει να παραχωρηθούν μικρές εκτάσεις από τον Δήμο ή την Περιφέρεια, όπου οι πρόσφυγες με κατάλληλη καθοδήγηση θα καλλιεργούν τη γη και θα αποκτούν σιγά-σιγά σχετική διατροφική αυτάρκεια. Σε τρεις μήνες, κιόλας, μπορεί να αρχίσει να αποδίδει το μέτρο της καλλιέργειας.

Τότε τα έξοδα των φιλοξενούντων θα μειωθούν, ενώ, παράλληλα, οι πρόσφυγες θα αυτενεργούν.

Με μέτρα του Δήμου μπορούν κατάλληλα να μειωθούν τα έξοδα των προσφύγων π.χ. δωρεάν τους πρώτους μήνες η μετακίνηση με τις αστικές συγκοινωνίες, ή είσπραξη χαμηλότερων δημοτικών τελών από τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα.

Τέλος επειδή αυτή η μεθόδευση θα απαιτήσει πλήρη απασχόληση, οπωσδήποτε δύο ατόμων, τα οποία ούτε ο Δήμος μπορεί, ίσως, να διαθέτει, ούτε καλύπτεται αυτή η εργασία εθελοντικά, αλλά ούτε και οι σχετικές αμοιβές των εργαζόμενων επιτρέπεται να βαρύνουν τους δημότες, θα πρέπει αυτή την εργασία να την αναλάβουν μέλη του ιερατείου, υπό την υψηλή παρακολούθηση του έργου μιας έμπειρης υπαλλήλου του Δήμου.

Συζητούσα με μια εκπαιδευτικό. Της έλεγα για το χαμηλό κόστος της ανακούφισης των αναγκών των προσφύγων με βάση τα στατιστικά στοιχεία και την αριθμητική μου.

Μετά από λίγη σκέψη μου απάντησε: ούτε οι μισές οικογένειες, από εκείνες που έχω μαθητές τα παιδιά τους, δεν θα δεχόταν τις προτάσεις σου. Και σε λίγο πρόσθεσε, όχι βέβαια, λόγω οικονομικής αδυναμίας.

Όταν τελειώνοντας η μέρα έμαθα το γενικό πνεύμα που υποστηρίχτηκε από τους εκπροσώπους της δημοτικής αρχής, καθώς και οι υποκριτικές ανησυχίες για την υγεία των ντόπιων εξαιτίας του συγχρωτισμού με τους πρόσφυγες, τότε σκέφτηκα, ότι και η δεύτερη ευκαιρία για να γίνουμε άνθρωποι χάνεται για την Ελλάδα.